W cukrzycy typu 1 (cukrzyca insulinozależna) zawarta w topinamburze inulina wnika do komórek organizmu bez udziału insuliny. W pełni zastępuje glukozę w procesach metabolicznych. Ustabilizowany poziom cukru we krwi (fruktoza), stymuluje trzustkę do wytwarzania insuliny. Stymulacja pracy trzustki następuje wskutek współdziałania kompleksu naturalnych składników bulwy, szczególności: witaminy B1 i B3, karotenoidy, aminokwasy, izoleucyny i metioniny, cynk, krzem, potas, fosfor , magnez, mangan, chrom). Zawarte w topinamburze pektyny, inulina i nierozpuszczalne włókna, wiążą z komórek i wydalają szkodliwe produkty uboczne powstające w wyniku metabolizmu, min. aceton. Spożywanie topinamburu eliminuje ostre wahania stężenia cukru we krwi w ciągu dnia, a tym samym znacznie zmniejsza się dzienne zapotrzebowanie na insulinę. Z kolei stałe stężenie fruktozy we krwi stymuluje naturalną syntezę insuliny w trzustce.
W cukrzycy typu 2 (cukrzyca insulinoniezależna) topinambur zwiększa wrażliwość komórek na insulinę. Zmniejsza wchłanianie glukozy z jelita do krwi, stymuluje naturalną produkcję insuliny, zwiększa wytwarzanie glikogenu w wątrobie. Regularne stosowanie produktów na bazie topinamburu przyczynia się do znacznej poprawy metabolizmu lipidów i obniżenia wagi u pacjentów z cukrzycą typu 2,obniżenie poziomu cholesterolu we krwi; poprawia pracę wątroby, normalizuje syntezę hormonów kory nadnerczy, hormonów gruczołów płciowych i tarczycy.
Ponad 170 milionów ludzi na całym świecie cierpi na cukrzycę, a jej liczba gwałtownie rośnie. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że do 2025 roku problem cukrzycy może dotyczyć 300 milionów osób. (WHO i FAO,2002r.)
Żywność zawierająca inulinę jest korzystna w diecie osób z cukrzycą. Inuliny i fruktooligosacharydy nie są wchłaniane w jelicie grubym (Rumessen i wsp., 1990), a zatem nie wpływają na poziomy insuliny, ponieważ organizm nie ma w ogóle potrzeby wytwarzania insuliny.
Spożywanie sacharozy lub glukozy powoduje wzrost poziomu cukru we krwi, nie obserwuje się tego niekorzystnego efektu przy spożywaniu inuliny lub fruktooligosacharydów (Roch-Norlund i wsp., 1972).
Dlatego spożywanie pokarmów bogatych w inuliny pomaga przywrócić prawidłowy poziom cukru we krwi, podczas gdy żywność zawierająca skrobię przyswajalną i sacharozę podwyższa go.
Eksperymenty przeprowadzone w latach 80 i 90 XX wieku potwierdziły korzystną rolę pokarmów bogatych w inulinę w diecie cukrzycowej. Wykazano, że regularne i codzienne spożycie fruktooligosacharydów obniża poziom cukru we krwi zarówno u osób chorych na cukrzycę, jak i zdrowych (Luo i wsp., 1996, Yamashita i wsp., 1984), inuliny zmniejszają szczyty insuliny w porównaniu do diet zawierających inne węglowodany (Rumessen i wsp., 1990).
Istnieje bardzo wiele roślin zawierających inulinę, stosowanych w historii w leczeniu cukrzycy. Naturalnie, w dużych ilościach, inulina występuje w korzeniach omanu (44-70%), cykorii (do 58%), mniszka lekarskiego (25-50%), bulwach topinamburu (około 26%), oraz w korzeniu skorzonery (wężymord); ponadto: w karczochach, salsefii, kozibrodzie łąkowym, w korzeniach szparagów, w porze, cebuli, czosnku, korzeniach łopianu i 35 tysiącach innych.
Grecki lekarz Theophrastus używał do leczenia choroby korzeń mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale L.), rośliny stosowanej również jako wczesne leczenie w Eurazji.
W Ameryce Północnej korzeń omanu wielkiego (Inula helenium L.) był stosowany w celu obniżenia poziomu cukru we krwi (Tungland, 2003).
W 1874 roku stwierdzono, że w moczu diabetyków, którym podawano dzienną dawkę inuliny od 50 do 120 g nie pojawił się cukier, (Külz, 1874).
Topinamburem karmiono pacjentów z cukrzycą w 1920 roku.(np. Carpenter and Root, 1928). Zastąpiono nimi inne pokarmy zawierające przyswajalne węglowodany, takie jak ziemniaki, w okresach od 6 dni do kilkunastu miesięcy. Wzrost stężenia cukru we krwi po spożyciu topinamburu był znacznie niższy już w ciągu 3 godzin. (Root and Baker, 1925).
W 1874 roku stwierdzono, że w moczu diabetyków, którym podawano dzienną dawkę inuliny od 50 do 120 g nie pojawił się cukier, (Külz, 1874).
Topinamburem karmiono pacjentów z cukrzycą w 1920 roku.(np. Carpenter and Root, 1928). Zastąpiono nimi inne pokarmy zawierające przyswajalne węglowodany, takie jak ziemniaki, w okresach od 6 dni do kilkunastu miesięcy. Wzrost stężenia cukru we krwi po spożyciu topinamburu był znacznie niższy już w ciągu 3 godzin. (Root and Baker, 1925).
Bulwy topinamburu są bogate w inulinę i dlatego są idealnym produktem dla diety cukrzycowej.
przygotowywanie posiłków z topinamburem może być monotonnie i kłopotliwe. W gospodarstwie Ogrodów Prebiotycznych uprawiam i suszę topinambur.
W sezonie od listopada do kwietnia dostępna jest świeża do przyrządzania różnych potraw. Suszony topinambur dostępny jest przez cały rok.
W uzupełnieniu do proszku z bulw topinamburu, polecam proszek i herbatę inulinową, zawierające bulwę topinamburu oraz korzenie różnych roślin prebiotycznych, np: cykorii, omanu, łopianu i mniszka.
Inulina zawarta w roślinach prebiotycznych jest wielocukrem, jest przede wszystkim prebiotykiem; stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii takich jak Lactobaccillus czy Bifidobacterium bytujących w jelicie grubym. Bakterie te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Chronią jelito przed infekcjami produkując specyficzne przeciwciała, mikrobiom potrafi wytwarzać antybiotyki. Wpływają korzystnie na system immunologiczny, 80% komórek odpornościowych znajduje się właśnie w jelitach. Ponadto inulina poprawia przepływ krwi przez błonę śluzową, utrzymuje barierę jelitową, obniża kwasowość organizmu. Stabilna mikroflora jelita grubego chroni przed nowotworami odhormonalnymi jelit, piersi, prostatą, zapaleniem jelita grubego. Zwiększa wchłanianie mikroelementów, w szczególności takich jak: wapń, magnez, cynk, żelazo, co oznacza zwiększoną ochronę przed osteoporozą i wspiera mineralizację kości.
Topinambur usuwa z organizmu pierwiastki promieniotwórcze, metale ciężkie, neutralizuje znaczną część toksyn pokarmowych, pływają na zmniejszenie wydalania azotu przez nerki oraz obniżają produkcję amoniaku w jelitach. Inulina pobudza produkcję cennych bakterii jelitowych, które obok odporności zwiększają produkcję witamin z grupy B (przede wszystkim B12). Z badań naukowych wynika, że około 40% spożytej masy inuliny przekształca się w biomasę bakterii. Inulina jest zdolna do zmiany składu mikroflory jelitowej w kierunku bifidobakterii. Spożycie 8 g / dzień inuliny wykazuje pozytywny wpływ na mikroflorę jelitową.
Możliwe skutki uboczne oligofruktanów typu inulinowego można zaobserwować przy dawkach większych niż 40 g / dobę.
Spożywania inuliny powinny unikać osoby uczulone na fruktozę.
Topinambur może być spożywany przez kobiety w ciąży i w trakcie karmienia, szczególnie im polecany ze względu na bardzo wysoką przyswajalność magnezu, wapnia i żelaza oraz witamin. Większość krajów Unii Europejskiej, USA i Japonia wpisały produkty z dodatkiem inuliny na listę produktów żywnościowych, nadających się do spożycia bez ograniczeń. W 1991 r. po raz pierwszy zarejestrowano słonecznik bulwiasty w wykazie leków homeopatycznych. Na ziemiach polskich uprawiany jest od 1730 roku. Topinambur uratował w 1612 roku od śmierci głodowej kanadyjskich osadników, gdy zajęte przez nich tereny nawiedziła straszna susza. Trzy lata później papież poświęcił topinambur jako roślinę ratującą od chorób i głodu.
Topinambur pochodzi z Ameryki Północnej; został przywieziony do Europy i Azji w XVII wieku.
